Dimosthenis Oikonomidis
1858-1938
Filolog ve dil bilimci. Atina Akademisi Antik Helence Sözlüğünün yazarı (1914) ve Atina Akademisinin Ortaçağ Arşivleri direktörü olan Genesis Okulu profesörüdür.
Dimosthenis Oikonomidis , Yunan dil bilimi ve folklorunun ve özellikle Pontos dil bilimi ve folklorunun en seçkin araştırmacılarından biriydi. 1858 yılında Pontus’un Argyroupolis şehrinde (bugünkü Gümüşhane) doğdu.
Babası da Pontus’ta doğmuştu ama dedesinin hikâyesi hazindi.[1] 1822’de Sakız Adası’nın Osmanlı tarafından işgal edilmesinin ardından, dedesi Dimosthenis 40 bin Helen ile birlikte köle ticaretiyle satıldı.
Pontoslu Rumlar tarafından satın alınarak kurtarılan dede Dimosthenis Gümüşhane’ye götürülmüş ve onu kurtaran ailenin yanında yıllarca finansal yönetici olarak çalışmıştı. Oikonomidis olarak adlandırılmasının sebebi buydu; ismi Helence’de ekonomi anlamına geliyordu.
Onun adını alan torunu Dimosthenis Oikomidis de onun yolundan gidecek ancak ekonomi bilimi alanında değil de halk bilimi anlamında uzmanlaşacaktı. Dimosthenis Oikonomidis’in bilgi için susuzluğu vardı. Hayatını araştırma ve yazmaya adayacaktı.
İlk öğrenimine Argyroupolis İlkokulu’nda başlayan eğitimini yarım bırakmak istemedi. Ailesinin maddi durumunun iyi olmaması nedeniyle, babasıyla birlikte Frontistirion Trapezuntas’a (Trabzon Öğrenim Merkezi) kayıt yapmak için günlerce yürüdü. Çünkü yolculuk için gerekli herhangi bir hayvanı kiralamaya güçleri yetmiyordu. Trabzon’daki öğrenim masrafları ise çocuklarına ders verdiği bir doktor tarafından karşılandı. Trabzon’daki Öğrenim Merkezi’nden mezun olduktan sonra Gümüşhane’nin Muhal köyünde öğretmen olarak çalışmaya başladı. Ancak 1877-1878 yıllarında yaşanan Rus-Osmanlı savaşı Gümüşhane’deki birçok kesimi etkilediği gibi onu da etkiledi.[2] Oikonomidis işsiz kaldı. Bu zor dönemde İstanbul’a taşınan bir askeri doktor ailesi Oikonomides’i yolculuk için koruma göreviyle işe aldı. İstanbul’da başlangıçta bir eczanede asistanlık görevi yapan Oikonomides, yönetmen Grigoris Palamas’ın da yardımıyla İstanbul Büyük Millet Mektebi’ne kabul edildi.
Eğitimini sürdürürken bir yandan da Hasköy’de bulunan Buharlı Makine İmalathanesi Müdürü Pavlos Stefanovik’in oğluna ders vererek geçimini sağlıyordu. Onun başarısını ve potansiyelini gören Pavlos’un kardeşi Tzannis Stefanovik-Syklitsis, kendisine Almanya’da edebiyat üzerine okuması için dört yıllık bir burs teklif etti. Bu bursla Almanya Münih’e giden Oikonomides, Helence, Latince ve felsefe tarihi okudu. Doktora tezi ise Pontos Rumcası (Pontiaka) lehçesinin ses bilgisi üzerineydi.
1887 yılında hazırladığı tezi Leipzig Üniversitesi tarafından mükemmel olarak değerlendirildi ve G. Kourtiou Enstitüsü tarafından 300 altınlık bir ödüle layık görüldü.
Doktorasını tamamlamasının ardından 1888 yılında Latince üzerine Yunanistan’da Phanar Rum Ortodoks Koleji’nde ders vermeye başladı. 1914 yılına kadar bu görevde kaldı. Aynı zamanda Phanar’daki Loakeimio Kız Okulu ve Zografeio Lisesi’nde ders verdi.
Ancak genç akademisyen anavatanı Pontos’u hiç unutmadı. Dil bilimine olan bağlılığıyla hem Pontos’a çeşitli yolculuklar yaptı hem de sonrasında akademik çalışmalarının temelini oluşturan paha biçilmez bir dil ve folklorik materyal koleksiyonu hazırladı.
Konstantinopolis’te (İstanbul) Helenizm’in kültürel ilerlemesini hedefleyen Philological Association’ın ve Öğretim Birliği’nin Başkan Yardımcısı’nın yanı sıra birçok eğitim, yardım ve ulusal organizasyonun üyesiydi.
1914’te özellikle yeni Helen dilinin Tarihi Seçim Komitesi tarafından bir yazar olarak çalışmaya davet edildi. 1926 yılına kadar burada çalıştı ve 1931’den itibaren Atina Akademisi Orta Çağ Arşivi’nin yönetimini devraldı.
Pontos Çalışmaları Komitesi’nin kurucularından biriydi. Pontos lehçesi, Pontos’taki Helenleşmenin tarihi ve genel eğitimi hakkında birçok kitap yazdı.
Özellikle Pontos Rumcası Pontiaka’nın dil bilgisi üzerine çalışmaları büyük ilgi gördü. Ayrıca Pontos Rumlarının geleneksel kostümleri üzerine yaptığı çalışma da kitap olarak yayınlandı.
Atina’da 16 Mayıs 1937 yılında Metropolit Hrisantos başkanlığında kurulan bilimsel komitede onurlandırıldı. Ayrıca Selanik’te bulunan Pontos Kulübü tarafından bilimsel katkılarından dolayı adına bir organizasyon düzenlendi. 21 Şubat 1938 yılında ise hayata gözlerini yumdu.
Oikonomidis, 60 yıl boyunca Pontiaka harflerinin sistemli ve kapsamlı bir şekilde araştırılması üzerine çalıştı. Oikonomidis’in eserlerinden bazıları şunlardır:
• Pontos Helen lehçesi dilbilgisi (Bu çalışması Atina’da 1958 yılında kitap olarak yayımlandı)
• Pontos Tarihi. (Atina 1917).
• Pontos’un Helenizm’deki haklı yeri. (Kitap 1920’de Yunanca, Fransızca ve İngilizce olarak yayınlandı).
• Trabzon’un Kommenos Krallarının Sarayları. (1922)
• Ulusun Büyük Okulu. (1924).
• Pontos’ta Eğitim. (1930).
• Argyroupolis (Gümüşhane).
• Pontos’un Kripto-Hıristiyanları.
• Pontos’un yaprakları (1936)
[1] http://pontosworld.com/index.php/pontus/history/biographies/132-oikonomidis-dimosthenis-1858-1938
[2] Olga Sapkidi, Dünya Helen Kuruluşu ansiklopedisi, Biyografi Dimosthenis Oikonomidis.
Pontos Gerçeği
